၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ သတိထားေစာင့္ၾကည့္ရမည့္ စစ္မီးပြားမ်ား
တ႐ုတ္၏စစ္အင္အား အလွ်င္အျမန္ ႀကီးထြားလာမႈ၊ ႐ုရွားက ပိုမိုရန္စၿခိမ္းေျခာက္လာမႈ၊ အာဖဂန္နစၥတန္မွ အေမရိကန္တပ္ဖြဲ႕မ်ား ႐ုပ္သိမ္းကာ တာလီဘန္အဖြဲ႕ အာဏာရလာမႈ စသည္တို႔သည္ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္၏ ထူးျခားသတင္းမ်ားျဖစ္ခဲ့သည္။
ယခုႏွစ္ထဲတြင္လည္း တ႐ုတ္ႏွင့္႐ုရွားတို႔၏ ၿခိမ္းေျခာက္မႈ အႏၲရာယ္သည္ ဆက္လက္တည္ရွိေနပါဦးမည္။ ထို႔အျပင္ လစ္ဗ်ား၊ ဆိုမာလီႏိုင္ငံမ်ား၏ အေျခ အေနမွာလည္း အေလးထားေစာင့္ၾကည့္ရမည့္ စစ္ေရးပဋိပကၡအႏၲရာယ္ စာရင္းတြင္ ပါဝင္ေနသည္။
၁။ အိႏၵိယ-ပါကစၥတန္
အာဖဂန္နစၥတန္စစ္ပြဲကာလတြင္ ပါကစၥတန္သည္ တာလီဘန္အဖြဲ႕ကို အဓိကကူညီေထာက္ပံ့ခဲ့သည္ျဖစ္ရာ အေမရိကန္ႏွင့္ ဆက္ဆံေရးအဆင္မေျပ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။
အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ ယခင္သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္လက္ထက္မွ စတင္၍ အေမရိကန္သည္ အိႏၵိယကို ပိုမိုအေလးထား ဆက္ဆံလာခဲ့သည္။ အာရွပစိဖိတ္ေဒသစစ္ဌာနခ်ဳပ္ကိုပင္ အိႏၵိယ-ပစိဖိတ္ေဒသ စစ္ဌာနခ်ဳပ္ဟူ၍ အမည္ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။
အေမရိကန္ႏွင့္ အိႏၵိယဆက္ဆံေရး အားေကာင္းလာစဥ္တြင္ ပါကစၥတန္မွာလည္း တ႐ုတ္ႏွင့္ ဆက္ဆံေရးပိုမို နီးစပ္လာခဲ့သည္။ အိႏၵိယသည္ အစဥ္အလာအတိုင္း ပါကစၥတန္ႏွင့္ဆက္ဆံေရး ဆိုး႐ြားေနဆဲျဖစ္သလို နယ္နိမိတ္ အျငင္းပြားမႈေၾကာင့္လည္း တ႐ုတ္ႏွင့္ ဆက္ဆံေရး တင္းမာေနဆဲျဖစ္သည္။
၂။ လစ္ဗ်ား
ေရနံႂကြယ္ဝေသာ လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံသည္ ၂၀၁၀ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္၏ အကူအညီျဖင့္ အာဏာရွင္ ကဒါဖီ၏ အစိုးရကို ျဖဳတ္ခ်ႏိုင္ခဲ့ေသာ္သည္ ဆူပူၿငိမ္သက္မႈမ်ားကို ဆယ္စုႏွစ္ႏွင့္ခ်ီၿပီး ႀကဳံေတြ႕ခဲ့ရ သည္။
လစ္ဗ်ားျပည္တြင္းစစ္တြင္ ေဒသတြင္းအင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ား၊ ကမာၻ႔အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ားက ဘက္အသီးသီးမွ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္လာၾကရာ အေျခအေနမ်ားသည္ ပိုမို ရႈပ္ေထြးခဲ့ရသည္။ လစ္ဗ်ားတြင္ အဓိက စင္ၿပိဳင္အစိုးရႏွစ္ရပ္ေပၚေပါက္ကာ၊ ႏိုင္ငံႏွစ္ျခမ္းကြဲသလို ျဖစ္ေနရသည္။
လစ္ဗ်ားသည္ ဇန္နဝါရီလထဲ၌ က်င္းပရန္ စီစဥ္ထားေသာ ေ႐ြးေကာက္ပြဲကို လုံၿခဳံေရး အေျခအေနအရ ရက္အကန႔္အသတ္မရွိ ေနာက္ဆုတ္ ေ႐ြ႕ဆိုင္းလိုက္ရသည္။ ျပည္တြင္းစစ္ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေရးတြက္ အဓိက ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ျဖစ္ေသာ ေ႐ြးေကာက္ပြဲကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ မက်င္းပႏိုင္ပါက တိုင္းျပည္သည္ စစ္မက္ပဋိပကၡမ်ားထဲတြင္ ဆက္လက္နစ္မြန္းရဖြယ္ရွိေနသည္။
၃။ အီရန္-အစၥေရး
အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသ၏ အင္အားႀကီး ႏွစ္ႏိုင္ငံျဖစ္ေသာ အစၥေရးႏွင့္ အီရန္တို႔သည္ တိတ္တဆိတ္လက္သီးပန္းထိုးကာ အျပန္အလွန္ တိုက္ခိုက္ေနသည္မွာ ဆယ္စုႏွစ္ႏွင့္ခ်ီၿပီး ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။
သို႔ေသာ္ န်ဴကလီးယားထုတ္လုပ္ႏိုင္ရန္ အီရန္နီစပ္လာျခင္းသည္ တိတ္တိတ္ပုန္းစစ္ပြဲမွ တစ္ဆင့္ မီးကုန္ယမ္းကုန္တိုက္ခိုက္ေသာ စစ္ပြဲျဖစ္လာႏိုင္ေစေသာ အႏၲရာယ္ရွိေနေပသည္။
အေမရိကန္သမၼတ၏ အမ်ိဳးသားအႀကံေပးပုဂၢိဳလ္ ဂ်ိတ္ဆူလီဗန္သည္ ယခုသီတင္းပတ္ထဲတြင္ အစၥေရးသို႔ သြားေရာက္ခဲ့သည္။ အီရန္ န်ဴကလီးယားအေရးကို သံတမန္နည္းလမ္းျဖင့္ ညႇိႏႈိင္ေနမႈကို အၿပီးသတ္ေနာက္ဆုံး ေဆာင္႐ြက္ရမည့္ ေန႔ ရက္အား ႏွစ္ႏိုင္ငံ သေဘာတူသတ္မွတ္ခဲ့သည္ဟုလည္း သတင္းမ်ား ထြက္ေပၚလာခဲ့သည္။
အဆိုပါ သတ္မွတ္ရက္ကို ေက်ာ္လြန္ပါက အေမရိကန္ႏွင့္ အစၥေရးတို႔သည္ စစ္ေရးနည္းလမ္းကို အသုံးျပဳလာၾကဖြယ္ရွိသည္။
၄။ ဆိုမာလီယာ
ဆိုမာလီယာႏိုင္ငံမွ အယ္လ္စ၏ရွာဘတ္အဖြဲ႕သည္ တာလီဘန္အဖြဲ႕ကဲ့သို႔ပင္ အေမရိကန္၏ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္မႈေၾကာင့္ အစိုးရအဖြဲ႕မွေန၍ သူပုန္အဖြဲ႕ ျဖစ္သြားခဲ့ရသည္။
အေမရိကန္သည္ အလာ အယ္လ္ရွာဘတ္အဖြဲ႕ကို မၿဖိဳခြင္းႏိုင္သည့္အျပင္ သမၼတထရမ့္လက္ထက္တြင္ တပ္ဖြဲ႕မ်ားကို ရွပ္သိမ္းခဲ့သည္။ အယ္လ္ရွာဘတ္အဖြဲ႕မွာ ပို၍ ေကာင္းလာေနသည္။ဆိုမာလီျပည္သူ ေလးဦးလွ်င္ တစ္ဦးမွာမႈ ငတ္မြတ္ေနၾက ရသည္။
၅။ တ႐ုတ္
ထိုင္ဝမ္ကို တ႐ုတ္က တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္လာမည္ေလာဟူေသာ ေမးခြန္းသည္ အေမရိကန္ အစိုးရ မူဝါဒခ်မွတ္သူမ်ားကို ေခါင္းေျခာက္ေစသည္။ ျပည္မႀကီးႏွင့္ ထိုင္ဝမ္ကို ျပန္လည္ေပါင္းစည္းေစရာတြင္ တ႐ုတ္က စစ္ေရးနည္းလမ္း အသုံးျပဳပါက မည္သို႔ လက္တုံ႔ျပန္မည္နည္းဟူေသာ ေမးခြန္းမွာလည္း အေမရိကန္ကို တိတိက်က် မေျဖၾကားႏိုင္ေသးေသာ ေမး ခြန္းျဖစ္သည္။
တ႐ုတ္သည္ ေဖာက္ဝါရီလတြင္ ေဆာင္းရာသီအိုလံပစ္ကို အိမ္ရွင္အျဖစ္ လက္ခံက်င္းပမည္ျဖစ္သည္။ထိုၿပိဳင္ပြဲကို အေမရိကန္းက သံတမန္ေရးအရ သပိတ္ေမွာက္ ထားသည္ျဖစ္ရာ ႏွစ္ႏိုင္ငံဆက္ေရး တင္းမာေနရသည္။
Author:ဝင္းမင္း
ႏိုင္ငံတကာေရးရာ
